سنجش تراکم استخوان

تست سنجش تراکم استخوان، تست ساده و غیر تهاجمی است که به بررسی و ارزیابی استحکام و مقاومت استخوان ها می پردازد تا میزان آسیب پذیری آن ها به ضربه، شکستگی و احتمال بروز پوکی استخوان مشخص شود. واقعیت این است که به مرور زمان و با افزایش سن، استحکام استخوان ها کاهش می یابد و ضعیف می شوند. با انجام این تست میزان کلسیم و مواد معدنی موجود در استخوان مشخص خواهد شد.

دلایل انجام سنجش تراکم استخوان

• تعیین تراکم استخوان پیش از آسیب و شکستگی
• تعیین احتمال شکستگی استخوان
• تشخیص پوکی استخوان
• بررسی روند درمان پوکی استخوان

هر چه مواد معدنی موجود در استخوان بیشتر باشد، میزان تراکم استخوان نیز بیشتر خواهد بود و کمتر در معرض آسیب، شکستگی و پوکی استخوان قرار می گیرد.

این نکته را در نظر داشته باشید که سنجش تراکم استخوان با اسکن استخوان تفاوت دارد. در اسکن استخوان، مواردی مانند شکستگی، سرطان، عفونت و یا سایر اختلالات استخوانی، با تزریق به داخل استخوان تشخیص داده می شود.

پوکی استخوان در خانم ها شایع تر از مردان است. در خانم ها بعد از سنین یائسگی و با کاهش تولید هورمون استروژن در بدن، شاهد بروز مشکلاتی هم چون پوکی استخوان خواهیم بود.

مواردی مانند درمان سرطان پروستات در آقایان، که با کاهش هورمون تستوسترون همراه می باشد، از جمله مواردی است که احتمال بروز پوکی استخوان را افزایش می دهد.

برخی دیگر عواملی که احتمال پوکی استخوان را افزایش می دهند، عبارتند از:

• سابقه شکستگی استخوان
• سیگار و دخانیات
• کمبود ویتامین D
• مصرف بیش از حد الکل و کافئین
• کاهش وزن
• یائسگی زودرس
• نداشتن تحرک بدنی
• مصرف برخی داروها مانند پردنوزین
• پرکاری تیروئید
•  

سنجش تراکم استخوان در چه مواردی توصیه می شود؟

هر فردی در طول زندگی خود ممکن است به پوکی استخوان مبتلا شود. در خصوص انجام این تست حتما با پزشک مشورت داشته باشید. انجام این تست در موارد و شرایط زیر تجویز می شود:

• افراد بالای ۶۵ سال
• خانم ها بعد از سنین یائسگی
• خانم هایی که در سنین یائسگی هستند و احتمال بروز آسیب های استخوانی در آن ها بالا است
• شکستگی استخوان ها بعد از ۵۰ سالگی
• افرادی که احساس می کنند از قد آن ها کم شده
• بروز پشت درد بدون علت مشخص
• قطع ناگهانی سیکل قاعدگی
• کاهش سطح هورمون ها

در صورتی که با انجام این تست، پوکی استخوان تشخیص داده شود، برخی اقدامات درمانی مانند تغییر سبک زندگی به افراد توصیه می شود. مصرف کلسیم، ویتامین D و ورزش و تحرک بدنی، از جمله این درمان ها می باشد.

رژیم غذایی بایستی سرشار از پروتئین، منیزیوم، ویتامین K و زینک باشد.

افرادی که مستعد پوکی استخوان هستند و شرایط گفته شده را دارا هستند، بایستی تحرک بدنی خوبی داشته باشند، پیاده روی کنند، و یا تمرینات کششی را انجام دهند. با انجام این قبیل تمرینات، علاوه بر حفظ سلامت بدنی، تعادل وزن نیز برقرار خواهد شد و از زمین خوردن نیز پیشگیری می شود.

این نکته را در نظر داشته باشید که درمان قطعی برای پوکی استخوان وجود ندارد، بلکه تنها می توان با درمان مناسب و به موقع، از پیشرفت این اختلال پیشگیری به عمل آورد.

اقدامات قبل از سنجش تراکم استخوان

سنجش تراکم استخوان ، تست ساده ای است، به آمادگی خاصی نیاز ندارد و به راحتی در مطب و یا کلینیک انجام می شود. برخی نکاتی که بهتر است رعایت شوند، عبارتند از:

• ۲۴ ساعت قبل از انجام تست، مصرف مکمل های کلسیم بایستی قطع شود.
• در صورت انجام تست هایی مانند MRI و سی تی اسکن، انجام این تست باید هفت روز بعد انجام شود.
• بهتر است لباس ها زیپ و یا مواد فلزی نداشته باشند.

سنجش تراکم استخوان به دو صورت محیطی و مرکزی انجام می شود.

در روش مرکزی، اسکن ران و ستون فقرات انجام می شود، اما در روش محیطی، نواحی مانند انگشت ها و مچ دست سنجیده می شوند. از آن جایی که ران و ستون فقرات نواحی وسیع تری هستند، مدت زمان انجام تست نیز طولانی تر خواهد بود.

نتایج سنجش تراکم استخوان به این صورت تفسیر می شود که قد و وزن فرد اندازه گیری می شود، تا میزان تراکم استخوان نیز بر این اساس در نظر گرفته شود. نکته مهم در این تست این است که، ران ها و ستون فقرات باید در یک راستا قرار بگیرند، به همین خاطر، بالشت نرمی زیر زانوها قرار داده می شود تا بدن کامل دریک سطح قرار بگیرد.

T Score:

• منفی یک و بالاتر. تراکم استخوان در حد طبیعی است
• منفی یک تا دو و نیم. تراکم استخوان در حد پایین است و فرد در معرض پوکی استخوان قرار دارد
• منفی یک و نیم و بالاتر. فرد مبتلا به پوکی استخوان می باشد
•  

Z Score:

این روش تفسیر، امکان مقایسه افراد مراجعه کننده با سایر افراد و با توجه به معیارهایی مانند سن، جنس و وزن را فراهم می کند. در صورتی که عدد به دست آمده کمتر از منفی دو باشد، تراکم توده استخوانی فرد در مقایسه با افراد هم سن و سال خود، کمتر می باشد.

تست سنجش تراکم استخوان هر چند وقت یک بار باید انجام شود؟

در صورتی که داروهای پوکی استخوان مصرف می کنید، توصیه می شود این تست را هر دو سال یک بار انجام دهید. خانم ها بعد از یائسگی نیز بهتر است هر دو سال یک بار با مراجعه به مراکز مربوطه، از میزان آسیب های استخوانی و پوکی استخوان مطلع شوند.