غربالگری دوران بارداری

زمان انجام تست های غربالگری

تست های سه ماه اول عمدتا در هفته دهم بارداری انجام می شوند. تست هایی مانند یک آزمایش خون ساده و یا سونوگرافی. در این غربالگری ها، وضعیت سلامتی و جسمانی جنین، احتمال ابتلا به اختلالات ژنتیکی ماننند سندرم داون، مشکلات قلبی، کیست های فیبروئیدی و یا اختلالات رشد نیز مشخص خواهد شد.

در سه ماهه دوم بارداری، که هفته چهاردهم تا هجدهم را شامل می شود، مواردی هم چون اختلالات لوله عصبی نیز برررسی می گردد.

اکنون به بررسی تست های غربالگری در سه ماهه اول، دوم و سوم می پردازیم.

تست های غربالگری سه ماهه اول

سونوگرافی

در سونوگرافی و با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از جنین در رحم مادر گرفته می شود، تا اطلاعاتی در خصوص اندازه و وضعیت قرارگیری جنین، ماه بارداری و هم چنین هر گونه اختلال ساختاری به دست آید.

سونوگرافی هفته یازدهم تا چهاردهم، به بررسی میزان تجمع مایع در پشت گردن می پردازد. در صورتی که میزان مایع از یک حدی بیشتر باشد، احتمال ابتلا به سندرم داون افزایش می یابد.

سونوگرافی سه ماهه دوم اطلاعات کامل تری را در اختیار پزشک قرار می دهد، از سر گرفته تا انگشت ها. در این دوران، نقایص تولد نیز مشخص خواهد شد. البته این نکته را در نظر داشته باشید که تمامی نقایص تولد از طریق سونوگرافی امکان پذیر نمی باشد.

آزمایش خون

در طول سه ماهه اول بارداری، سطح پروتئین پلاسمایی A و هورمون گنادوتروپین اندازه گیری می شود. بالا بودن سطح هر یک از این هورمون ها، به معنای افزایش احتمال ابتلا به اختلالات کروموزومی می باشد.

در اولین جلسه مراجعه به پزشک، آزمایش خون جهت بررسی ابتلا به بیماری هایی از قبیل سیفلیس، هپاتیت ب و ایدز انجام خواهد شد. در این تست، نوع گروه خونی و Rh مشخص می شود. بیشتر افراد Rh مثبت هستند، اما اگر مادری Rh منفی باشد، بدن او آنتی بادی را تولید می کند که در زایمان های بعدی نیز تاثیر خواهد گذاشت.

نمونه گیری از پرده بیرونی جنین

این تست که در هفته دهم تا دوازدهم بارداری انجام می شود، تستی است جهت برررسی اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون و یا نقایص تولد. این نمونه گیری از راه شکم و یا دهانه رحم صورت می گیرد.

تست های غربالگری سه ماهه دوم

آزمایش خون

آزمایش خونی که در سه ماهه دوم بارداری انجام می شود، اختلالاتی مانند ابتلا به سندرم داون را مشخص می کند.

آزمایش تحمل گلوکز

این تست جهت بررسی دیابت در دوران بارداری می باشد. زیرا که در این دوران سطح قند خون بالا می رود و احتمال ابتلا به دیابت بارداری افزایش می یابد. البته این شرایط موقتی می باشد. یکی از عوارض ابتلا به دیابت می تواند این باشد که مادر بایستی سزارین شود، چرا که کودکانی که از مادران دیابتی به دنیا می آیند، معمولا جثه بزرگی دارند.

آمنیوسنتز

در طول آمنیوسنتز، مایع آمنیوتیک از جنین گرفته می شود، آمنیوتیک مایعی است که اطراف جنین را احاطه کرده است و شامل مواد شیمیایی مختلفی است که توسط جنین تولید می شود.

تست آمنیوسنتز ژنتیکی، تستی است که به بررسی اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون می پردازد. این تست معمولا در هفته پانزدهم بارداری و به دلایل زیر انجام می شود:

1. غربالگری های پیش از تولد و بررسی هر گونه مشکل و اختلال
2. اختلالات کروموزومی در بارداری های قبلی
3. مادران بالای ۳۵ سال
4. سابقه خانوادکی ابتلا به بیماری های ژنتیکی
5. ابتلای یکی از والدین به بیماری های ژنتیکی

تست های غربالگری سه ماهه سوم

استرپتوکک های گروه B، انواعی از باکتری ها هستند که منجر به بروز مشکلاتی از جمله عفونت در خانم های باردار و نوزادان تازه متولد می شوند. این باکتری ها عمدتا در نواحی زیر یافت می شوند:

• دهان
• گلو
• قسمت انتهایی روده
• واژن

از آن جایی که نوزادان سیستم ایمنی ضعیفی دارند، این باکتری می تواند برای شان خطرناک باشد، به همین خاطر، غربالگری برای وجود این باکتری در هفته سی و پنج تا سی و هفت بارداری، توصیه می شود. در صورتی که نتیجه آزمایش مثبت باشد، آنتی بیوتیک هایی جهت به حداقل رساندن عوارض وجود این باکتری تجویز خواهد شد.

تست های تشخیصی دوران بارداری

بعد از تست های غربالگری، انجام تست های تشخیصی اهمیت ویژه ای دارد، به خصوص در مواردی که تست های غربالگری نتایج مثبتی را نشان دهند. تست های تشخیصی تهاجمی هستند و انجام نمی شوند مگر در شرایط خاص و مواردی که احتمال بروز برخی اختلالات وجود داشته باشد.

تست های غربالگری، از جمله مهم ترین اقدامات دوران بارداری می باشند و می توانند از بروز بسیاری از مشکلات و اختلالات پیشگیری کنند. برخی از تست ها، آزمایشات روتینی هستند که حتما بایستی در این دوران انجام شوند، مانند آزمایش خون و یا سونوگرافی، اما برخی دیگر با توجه به میل و خواسته والدین می تواند انجام نشود.

یکی دیگر از کارهایی که در دوران بارداری توصیه می شود، مراجعه به مراکز مشاوره ژنتیک می باشد. از آن جایی که اختلالات ژنتیکی در اثر تغییرات و جهش های ژنی ایجاد می شوند و ارثی هستند، وضعیت ژن های والدین بایستی بررسی گردد.

سندرم داون، هماکروماتوزیس (افزایش ذخیره آهن)، هموفیلی و دیستروفی عضلانی از جمله اختلالات ژنتیکی هستند.

این نکته را در نظر داشته باشید که روند مشاوره ژنتیک با تست های ژنتیکی تفاوت دارد. تست های ژنتیکی زمانی توصیه می شوند که علائمی از احتمال بروز اختلالات ژنتیکی وجود داشته باشد.

در صورتی که نگران ابتلای نوزاد خود به برخی اختلالات هستید، و یا سابقه ابتلا به برخی بیماری ها در خانواده تان وجود دارد، حتما مسائل این چنینی را با پزشک خود در میان بگذارید.